Israëlitische begraafplaats

De Israëlitische begraafplaats is in 1800 aangelegd en in 1929 ommuurd. De begraafplaats ligt tussen de Lyceumstraat, de Sparstraat en de Carmelstraat. 

Ommuurde begraafplaats met diverse grafstenen. De muur is grotendeels uitgevoerd in rode baksteen met ezelsruggen en steunberen onder zandstenen afdekplaten. Delen van de muur zijn vernieuwd in afwijkende materialen en vormen. Het smeedijzeren toegangshek in de zuidzijde van de muur is recentelijk vernieuwd.

Omstreeks 1930 woonden er ongeveer tienduizend mensen in Oldenzaal. Daarvan waren er 112 van joodse komaf. Tijdens de tweede wereldoorlog (1940-1945) werden de meesten weggevoerd naar concentratiekampen en vermoord. In het gemeentehuis van Oldenzaal herinnert een plaquette met de namen van de weggevoerde Oldenzaalse joden aan die verschrikkelijk tijd. Een telling in 1947 gaf aan dat er nog maar vier joden in Oldenzaal woonden  

Links op de foto een overzicht van de graven en het baarhuisje.

De Israëlitische begraafplaats is een rijksmonument.

Artikel: Tubantia 29-9-1952

Betreft: onderhoud begraafplaats.


VERZOEK VAN ÏSRAëLIETISCHE GEMEENTE.

B. en W. van Oldenzaal hebben het volgende schrijven aan de raad dier gemeente gericht:
„De Israëlietische Gemeente heeft ons verzocht, het onderhoud van haar begraafplaats aan de Lyceumstraat voor rekening der gemeente Oldenzaal te nemen. Nu deze gemeente in Oldenzaal dat onderhoud in de toekomst niet meer kan verzorgen, omdat de Joden hier ter plaatse als gevolg van de oorlog bijna allen zijn omgekomen. Het verzoek is gegrond op de overweging, dat de Israëlietische begraafplaatsen in principe nooit kunnen worden opgeruimd, omdat een dergelijke begraafplaats naar Joodse overtuiging nimmer mag worden geruimd. De Israëlietische Gemeente is bereid als tegenprestatie de voormalige synagoge aan de Raadhuisstraat met bijbehorende erven aan de gemeente te verkopen voor ƒ 5000, terwijl de verkoopwaarde daarvan zeker op ƒ 10.000 is te stellen. Van de rente van het verschil (ƒ5000) is de gemeente dan in staat het onderhoud van de begraafplaats te verzorgen. Met deze zienswijze kunnen B. en W. zich vinden. In verband met de beheersing van de bebouwing aan de Markt is de gemeente bij de aankoop van de Synagoge c.a. ten zeerste geïnteresseerd. Mede uit
piëteitsoverwegingen stellen wij U voor aan het verzoek van de Israëlietische Gemeente te voldoen, in dier voege, dat na 100 jaar de gemeente Oldenzaal het recht zal hebben de overeenkomst betreffende het onderhoud te verbreken, indien daarvoor dringende redenen aanwezig blijken te zijn".

Bovenstaande is vastgesteld door de Raad der Gemeente Oldenzaal in zijn openbare vergadering van 5 oktober 1951

De synagoge is na 75 jaar op 3 september 1964 afgebroken om plaats te maken voor een nieuw gemeentehuis.

29 augustus 2023 zijn er kijkgaten in de muren van de Joodse begraafplaats gemaakt. (foto's Martinus Meijerink in Oud Oldenzaal)

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Bron: Dagblad Tubantia

Bron: boek Uit de geschiedenis der joden van Oldenzaal van mr. G.J.J.W.Weustink