Geldermanstichting en nalatenschap Gelderman

Vanaf het begin bekleedden de firmanten maatschappelijke functies in Oldenzaal en daarbuiten. De familie voelde zich zeer betrokken bij de stad Oldenzaal. In 1909 schonken H.J.H. Gelderman en A. Gelderman-Muller ter gelegenheid van hun 25 jarig huwelijk f. 20.000,- voor ziekenzorg, f. 2.000,- voor de armenstaat, f. 2.000,- voor het ziekenhuis en f. 1.000,- voor de Nutsbewaarschool.

Op 4 oktober 1920 werd de Stichting voor Ontwikkeling en Ontspanning (SOO) door de firmanten van de firma H.P. Gelderman en Zonen opgericht. 

De Stichting stelde zich ten doel "de bevordering van ontwikkeling, zowel geestelijk als lichamelijk van de Nederlandse bevolking, speciaal die van Oldenzaal en omstreken en het scheppen van gelegenheid tot geestelijke en lichamelijke ontspanning.

Het beginkapitaal was een schenking van 100.000 gulden van H.P. Gelderman voor de bouw van een overdekte bad- en zweminrichting. Tevens werd besloten om het saldo van het uit 1916 daterende Reservefonds ten behoeve van de Arbeiders, ad 104.000 gulden, onder te brengen in de Stichting. 

Omstreeks 1920 werd het maatschappelijk, sociaal en cultureel leven in Oldenzaal beheerst door overwegend katholieke organisatie, zoals sportvereniging Quick'20, het lyceum, een spaarbank en een woningbouwvereniging. Naar de mening van de protestante firmanten van H.P. Gelderman en Zonen had de Oldenzaalse gemeenschap eveneens behoefte aan organisaties zonder rooms-katholiek signatuur.   

Daarom konden de algemene verenigingen, zoals voetbalvereniging Oldenzaal, Hockeyvereniging Bully, Oldenzaalse Zwem en Polo Club, muziekvereniging Semper Crescendo,  huurdervereniging Ons Belang, winkelvereniging Help U Zelve en Maatschappij tot Nut van 't Algemeen altijd rekenen op financiële ondersteuning.

Op 27 augustus 1922 kreeg de voetbalvereniging Oldenzaal de beschikking over het legendarische voetbalveld 't Heuveltje aan de Haerstraat. Het veld werd aangelegd door en gehuurd van "De Stichting Ontwikkeling en Ontspanning." Ook werd er naast een tennisbaan gerealiseerd.

Klik  hier voor meer informatie over de voetbalvereniging Oldenzaal.

In 1923 kwam, mede door SOO, er op de Burg. Vos de Waelplein een muziektent, die na de oorlog is afgebroken

Op 4 april 1925 werd het badhuis aan de Steenstraat in gebruik genomen. Op 6 oktober 1925 werd de Oldenzaalse Zwem- en Poloclub (OZ&PC) opgericht. 

Klik hier voor meer in formatie over het voormalig badhuis aan de Steenstraat.

Op Koninginnedag 1930 schonk de familie Gelderman een klok voor het carillon voor de Plechelmustoren.

De activiteiten van SOO werden in 1947 uitgebreid en H.G. Gelderman en Zonen doneerde jaarlijks f. 100.000,- aan de Stichting voor volledige dekking van alle exploitatiekosten. Arboretum Poortbulten, eigendom van P.J. Gelderman, ging in 1943 over naar de Stichting en in 1947 volgde het landgoed Kalheupink. In 1948 werden op Kalheupink drie tennisbanen, op kosten van HPG, aangelegd. In 1949 kocht SOO een clubhuis, het voormalig gebouw van de SDAP, voor de voetbalvereniging Oldenzaal. In 1966 verkocht SOO het badhuis voor het symbolisch bedrag van één gulden aan de gemeente Oldenzaal.

Het Kalheupinkpark, beter bekend als de Engelse Tuin.

In 1979 is SOO gewijzigd in Gelderman Stichting.

In de statuten van de Gelderman Stichting zijn de doelstellingen als volgt weergegeven:

  • De bevordering van ontwikkeling zowel geestelijk als lichamelijk van de Nederlandse bevolking, speciaal die van Oldenzaal en omstreken;

  • Het scheppen van gelegenheid tot geestelijke en lichamelijke ontspanning van de Nederlandse bevolking, speciaal die van Oldenzaal en omstreken;

  • De leefbaarheid van de stad Oldenzaal en haar omstreken te bevorderen, en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords.

Activiteiten

  • ondersteuning van stichtingen en verenigingen passend binnen de doelstelling

  • beheer van Landgoed Kalheupink, omvattend Kalheupinkpark, de eilandjes en aangrenzende weilanden. Het landgoed is vrij toegankelijk.

Beleid

  • Het beleid van de stichting is gebaseerd op het instandhouden van het vermogen waardoor de continuïteit van de stichting gewaarborgd blijft.

  • Statutair is er een beperking opgenomen ten aanzien van de jaarlijks maximaal te betalen bijdragen.

  • De wijze van verstrekken van bijdragen is vermeld onder sponsoring. Aanvragen tot sponsoring dienen te passen binnen de doelstelling van de stichting.

  • Honorering van aanvragen is ter beoordeling van het bestuur.

Het is teveel om op te noemen, waarbij de Gelderman Stichting een financiële bijdrage levert. 

Maquette op Oldenzaalse Plechelmusplein als inspiratie voor de jeugd

1 oktober 2020 werd in het kader van 100-jaar bestaan van de Geldermanstichting en het 50-jarig bestaan van Lionsclub Oldenzaal een maquette van Oldenzaal in 1250 onthuld door Theo Hampsink (Lion Club), burgemeester Welman en gedeputeerde Roy de Witte.  De kinderen die hier op het Plecelmusplein komen spelen, kunnen ontdekken dat zij leven in een stad met een bijzondere geschiedenis.” Met deze woorden onderstreepte Robert Monninkhoff, bestuurslid van de Geldermanstichting, de betekenis van de historische maquette.

4 november 2021 reikte burgemeester Patrick Welman de gouden erepenning met de bijbehorende oorkonde van Oldenzaal uit aan de 100-jarige Gelderman Stichting. Voormalig voorzitter van de Gelderman Stichting Henk Hekman nam tijdens de jubileumviering, de onderscheiding in ontvangst.

Nalatenschap H.P. Gelderman en zonen:

Het arboretum Poort Bulten ligt nabij De Lutte en is in 1910 op initiatief van de textielfabrikant H.J.H. Gelderman en diens echtgenote aangelegd en ontworpen door de bekende tuinarchitect Leonard Anthony Springer. In 1973 is het park overgenomen door toenmalige Recreatieschap Twente (nu Regio Twente) en sindsdien geheel gerestaureerd. In april 2016 werd het park overgenomen door Natuurmonumenten. 

Ingang algemene begraafplaats aan de Hengelosestraat.

Klik hier voor meer informatie.

Landhuis De Haer.

Klik hier voor meer informatie.

Landhuis De Hulst.

Klik hier voor meer informatie.

Bronnen:

Boek: H.P.Gelderman & Zonen, Oldenzaal 1959

Boek: Bestemming Semarang van E.J. Fischer, J.L.J.M. van Gerwen en H.J.M. Winkelman 

De glimlach september/oktober 2020

Twentsche Courant Tubantie 4 november 2021